Η ομορφότερη της Αναγέννησης

Η Simonetta Vespucci (c. 1453-1476), ιταλίδα ευγενής του 15ου αιώνα, είχε τη φήμη όχι μόνο της ομορφότερης γυναίκας της Φλωρεντίας αλλά ολόκληρης της Αναγέννησης. Μάλιστα, ορισμένοι ιστορικοί τέχνης πιστεύουν ότι η bella Simonetta πόζαρε αρκετές φορές για χάρη του Sandro Botticelli. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι ο ζωγράφος, ο οποίος κατά 99% ήταν φουλ ερωτευμένος μαζί της (δεν ξέρουμε αν υπήρξαν εραστές ή όχι), ζήτησε να ταφεί στα πόδια της στην εκκλησία των Αγίων Πάντων (Chiesa di Ognissanti), κάτι που πραγματοποιήθηκε το 1510.

Piero di Cosimo, Portrait of a woman, said to be of Simonetta Vespucci (c. 1490)

Η ωραία Simonetta πιθανότατα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γένοβα. Παντρεύτηκε σε ηλικία 16 ετών τον Marco Vespucci (μακρινό ξάδερφο του γνωστού εξερευνητή και χαρτογράφου Amerigo Vespucci από τον οποίο πήρε το όνομά της η ήπειρος Αμερική) και μετακόμισε μαζί του στη Φλωρεντία. Η σπάνια ομορφιά της νεαράς την έκανε αμέσως αγαπητή στην πόλη ενω ''ιδιαίτερο'' ενδιαφέρον προς αυτήν έδειξαν τα αδέρφια Lorenzo και Giuliano της γνωστής οικογένειας των Μεδίκων. Δεν είμαστε βέβαιοι αλλά μπορεί ο δεύτερος να την απαύτωσε κιόλας.

Το συμβάν που χάρισε στη Simonetta τον τίτλο της ομορφότερης γυναίκας της Αναγέννησης και εκτόξευσε τη φήμη της πέρα από τα όρια της Φλωρεντίας έλαβε χώρα το 1475. Σε τουρνουά κονταρομαχίας που έγινε στην ιταλική πόλη στην πλατεία του Τιμίου Σταυρού, ο Giuliano Medici πήρε μέρος κρατώντας ένα λάβαρο με τη μορφή της Simonetta ως Αθηνά Παλλάδα, ζωγραφισμένο από τον ίδιο τον Botticelli (πόση καψούρα πια ο ζωγράφος με τη μικρή...), με την επιγραφή ''La Sans Pareille'' (= αυτή που όμοιά της δεν υπάρχει). Ο Giuliano πήρε την πρώτη θέση και κέρδισε τη συμπάθεια της Simonetta (μπορεί και μία θέση στο κρεβάτι της), η οποία μάλιστα ανακηρύχθηκε ''Βασίλισσα της ομορφιάς''. Από τότε, η ιταλίδα έγινε γνωστή ως η ομορφότερη της Φλωρεντίας και αργότερα ολόκληρης της Αναγέννησης αλλά δυστυχώς δεν απόλαυσε για πολύ τον τίτλο της αφού πέθανε από φυματίωση μόλις ένα χρόνο αργότερα σε ηλικία 23 ετών.

Sandro Botticelli, The birth of Venus (c. 1486)

Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία ανάμεσα στους ειδικούς, καθώς πολλοί υποστηρίζουν ότι ο Botticelli και οι βοηθοί του ζωγράφιζαν εξιδανικευμένες μορφές και όχι αληθινά μοντέλα, πιστεύεται ότι η ωραία Simonetta έχει εμπνεύσει δημιουργίες του ιταλού ζωγράφου. Ενσάρκωνε βλέπετε το ιδανικό του κάλλους, το οποίο την εποχή της Αναγέννησης θεωρείτο σημάδι εσωτερικής / ψυχικής ομορφιάς και κάτι τέτοια τύποι σαν το Botticelli τα έπαιρναν στα σοβαρά. Στο γνωστότερο ίσως πίνακά του, τη Γέννηση της Αφροδίτης, πολλοί ιστορικοί τέχνης έχουν αναφερθεί στις ομοιότητες της θεάς Αφροδίτης και της Simonetta, με ορισμένους να φτάνουν στο σημείο να υποστηρίξουν ότι η ιταλίδα καλλονή υπήρξε το μοντέλο για ένα εκ των διασημότερων έργων της ιταλικής ζωγραφικής.

Sandro Botticelli, Primavera (c. 1482)

Άλλος πίνακας του Botticelli που η Simonetta πιθανότατα κάνει την εμφάνισή της είναι η Άνοιξη. Ο ζωγράφος φαίνεται να έχει εμπνευστεί από τη νεαρή ιταλίδα τη θεά Αφροδίτη (η γυναικεία μορφή στο κέντρο του πίνακα) ή μία από τις Τρείς Χάριτες (οι κοπέλες στην αριστερή πλευρά του πίνακα). Όποια κι αν είναι η αλήθεια, σημειώστε επίσης τα κοινά χαρακτηριστικά του προσώπου της Αφροδίτης στη Γέννηση της Αφροδίτης και της αριστερής κοπέλας στο χορό των Τριών Χαρίτων - ίσως πρόκειται για το ίδιο μοντέλο ή απλά αντιγραφή των χαρακτηριστικών του από τον ένα πίνακα στον άλλο;

Sandro Botticelli, Portrait of a young woman (c. 1480)

Πέρα από τα παραπάνω παραδείγματα, η Simonetta μπορεί να ενέπνευσε το Πορτραίτο νεαρής γυναίκας όπου εμφανίζεται ως καλοντυμένη ευγενής με περίτεχνη κόμμωση. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της έχουν μεν κοινά στοιχεία με τα πρόσωπα γυναικείων μορφών με τα οποία ταυτίζεται σε άλλους πίνακες του Botticelli αλλά δεν μπορούμε να πούμε τίποτα με σιγουριά. Ίσως είναι το προφίλ της ωραίας Simonetta, ίσως πάλι απλά μία απεικόνιση της ιδανικής ομορφιάς από το ζωγράφο. Το μυστήριο του αληθινού προσώπου της ομορφότερης γυναίκας της Αναγέννησης παραμένει άλυτο.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Simonetta δείτε:
- Cristina Acidini, Simonetta Vespucci, a model of Renaissance female beauty
- Hasan Niyazi, Simonetta Vespucci: a Renaissance muse?
- Irene Mariani, Simonetta Vespucci between real and ideal