Χουρμάς ο εξωτικός

Ο χουρμάς (''χουρμάς ο δακτυλοφόρος'') είναι ο καρπός της χουρμαδιάς που ευδοκιμεί κυρίως στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και σε μέρη της Ασίας. Πρόκειται για ένα μικρό φρούτο, οβάλ-κυλινδρικού σχήματος και μήκους μεταξύ 3 και 7 εκατοστών. Ωριμάζει σε 4 στάδια (ωμός-τραγανός-μαλακός-αποξηραμένος), είναι συνήθως καφετιάς-μαύρης απόχρωσης και έχει γλυκιά, ζαχαρώδη γεύση. Είναι πολύ θρεπτικός και πλούσιος σε φυτικές ίνες ενω ο φρέσκος καρπός περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C.

Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή χουρμάδων παγκοσμίως είναι η Αίγυπτος, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία. Παρα το γεγονός ότι υπάρχουν πάμπολλες ποικιλίες (π.χ. Ajwah, Medjool, Iteema, Deglet Noor, Thoory, Kenta, Halawy, Saidy, κ.α.), οι βασικοί τύποι του χουρμά είναι τρεις: οι μαλακοί, οι ημίξηροι και οι ξηροί.

Πωλητής χουρμάδων στο Κουβέιτ

Η ιστορία του χουρμά έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Η πιθανή καταγωγή του τοποθετείται στην περιοχή του Περσικού Κόλπου πριν παρα-παρα-παρα πολλά χρόνια. Ενδεικτικά αναφέρω το παράδειγμα αρχαιολογικής αποστολής που βρήκε κουκούτσια άγριων χουρμάδων ηλικίας σχεδόν 50.000 ετών (!) στη σπηλιά Shanidar στο Ιράκ. Οσον αφορά την καλλιέργεια χουρμάδων από τον άνθρωπο, αυτή πάει πίσω τουλάχιστον 6.000 χρόνια με βάση ευρήματα από την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία και την ανατολική Αραβία - περιοχές όπου ο χουρμάς καταναλωνόταν ευρέως ως φαγητό εκείνη την περίοδο.

Χουρμαδιές φορτωμένες με καρπούς στα εδάφη της Παλαιστίνης

Αργότερα, ο χουρμάς εξαπλώθηκε προς ανατολάς στην Ινδία και προς δυσμάς μέχρι την Καρχηδόνα, η οποία υπήρξε μάλιστα σημαντικό κέντρο καλλιέργειας και εμπορίου του συγκεκριμένου φρούτου. Οι χουρμαδιές φύτρωναν επίσης σε αφθονία στην αρχαία Ελλάδα και την Κύπρο (μάλιστα σώζεται μέχρι σήμερα ειδική ποικιλία στην Κρήτη), συνήθως όμως χωρίς να ωριμάζουν τον καρπό τους (όπως αναφέρει ο Θεόφραστος στο έργο του Φυτών Ιστορία). Για τον ίδιο λόγο, οι Ρωμαίοι που αγαπούσαν πολύ τους χουρμάδες έπρεπε να τους εισάγουν από τη Μέση Ανατολή. Το ίδιο έπρατταν και οι Κινέζοι (!), οι οποίοι έφερναν το γλυκό φρούτο από την Περσία όχι μόνο για κατανάλωση μα και για ιατρική χρήση.

Ποικιλίες χουρμάδων αραδιασμένοι στην αγορά, να σου τρέχουν τα σάλια...

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι χουρμάδες ήταν γνωστοί σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης και αναφέρονται μέχρι και σε βιβλία. Ο Μάρκο Πόλο για παράδειγμα σχολιάζει σχετικά για ένα είδος κρασιού από χουρμάδες στην Ινδία που ''μπορεί να μεθύσει έναν άνδρα πολύ γρηγορότερα από το κρασί που παράγεται από σταφύλια''. Στην Ισπανία το φρούτο ήλθε νωρίς μετά την κατάκτηση της χώρας από τους Άραβες (και καλλιεργείται μέχρι και σήμερα στην Ανδαλουσία) ενω οι πλούσιοι Γάλλοι το σέρβιραν ως επιδόρπιο το 14ο αιώνα. Αργότερα, ο χουρμάς αγαπήθηκε και στην Αγγλία επί Ελισάβετ Α', με περίφημα χουρμαδο-γλυκά να αναφέρονται σε βιβλία συνταγών της εποχής. Την ίδια περίπου περίοδο οι Ισπανοί μετέφεραν καλλιέργειες χουρμάδων σε αποικίες τους στην Αμερική (π.χ. Μεξικό), οι οποίοι λόγω του κατάλληλου κλίματος ευδοκίμησαν και εξαπλώθηκαν γρήγορα.

Αιγυπτιακή χουρμαδιά, από το Cosmographie de Levant (1556) του Γάλλου συγγραφέα-εξερευνητή Andre Thevet

Κλείνοντας αυτό το μινι αφιέρωμα στον αγαπημένο μας χουρμά, να σχολιάσουμε εν τάχει και τη σύνδεσή του με τη θρησκεία. Το φρούτο αναφέρεται πολλές φορές στη Βίβλο και οι πρωτο-χριστιανικές εκκλησίες είναι γεμάτες από εικόνες με φοινικιές - με ή χωρίς χουρμάδες. Ακόμα και σήμερα, την Κυριακή των Βαίων το εκκλησίασμα χρησιμοποιεί συμβολικά τα φύλλα της φοινικιάς, καθώς παραπέμπουν στη νίκη και τον τελικό θρίαμβο του Χριστού. Όμοια με το Χριστιανισμό, το Ισλάμ που γεννήθηκε στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή έχει κι αυτό καμάρι του το χουρμά, ο οποίος απαντάται σε ισλαμικά θρησκευτικά κείμενα και ποιήματα της εποχής του Μωάμεθ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μωάμεθ ο ίδιος έχτισε το σπίτι του από ξύλο φοινικιάς. Επίσης, όταν οι Μουσουλμάνοι σπάνε τη νηστεία τους στο Ραμαζάνι είναι συνήθεια να τρώνε πρώτα χουρμάδες και μετά να περνάνε στα υπόλοιπα φαγητά. Αφού πρώτα τους συλλέξουν από τα δέντρα:



Καλή βδομάδα, με μπόλικους γλυκούς χουρμάδες!