Ο Μάρκος Αυρήλιος για το θάνατο

Ο Μάρκος Αυρήλιος (121-180 μ.Χ.) ήταν ένας εκ των γνωστότερων Ρωμαίων αυτοκρατόρων, με τη βασιλεία του να χαρακτηρίζεται από νικηφόρους πολέμους εναντίον της Παρθικής αυτοκρατορίας στην Ασία και γερμανικών φυλών στο Δούναβη και τη Γαλατία, και νόμους που καλυτέρευσαν τη ζωή των σκλάβων. Εκτός όμως από επιτυχημένος αυτοκράτωρ, ο Μάρκος Αυρήλιος υπήρξε και φιλόσοφος, με το έργο του Τα εις εαυτόν (το οποίο έγραψε στα αρχαία ελληνικά κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων!) να αποτελεί λαμπρό παράδειγμα της στωικής φιλοσοφίας, και μίας στάσης ζωής που υπηρετεί το μέτρο, την ηθική, την πνευματική καλλιέργεια και το καθήκον.

 Άγαλμα του Μάρκου Αυρήλιου, φωτο Δόκιμου από παλαιότερη επίσκεψη στο Altes Museum του Βερολίνου.

Ανάμεσα στις ιδέες που συναντάμε στο Τα εις εαυτόν, ο θάνατος και η στάση του ανθρώπου απέναντί του ξεχωρίζουν ως βασικό θέμα. Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο οποίος δεν πίστευε στη μεταθανάτια ζωή, έγραψε σχετικά: ''Εμείς ζούμε για μία στιγμή, μόνο μετά να ξεχαστούμε σε μία τέλεια άγνοια''. Αυτό το εφήμερο της ύπαρξής του ανθρώπου καθιστά επιτακτική την ανάγκη να δώσει νόημα στη ζωή του. Γι' αυτό το λόγο, ο Μάρκος Αυρήλιος τόνιζε πως πρέπει να ζούμε κάθε μέρα σαν να ήταν η τελευταία μας, μακριά από ζήλιες και λοιπές μικρότητες: ''Δες πόσοι έχουν περάσει τη ζωή τους σε μίση, πάθη, υποψίες... και τώρα είναι νεκροί, μόνο στάχτη''. Οι συμβουλές του για μία ειρηνική και ευτυχισμένη ζωή; Να απλοποιήσουμε τη ζωή μας. Να αποδεχθούμε το γεγονός ότι η ζωή είναι μία σειρά από επιλογές, όπως είναι και μία σειρά από αλλαγές. Μία από αυτές τις αλλαγές, μία από τις πράξεις της ίδιας της ζωής, είναι και ο θάνατος. Ο άνθρωπος οφείλει να ξεπεράσει το φόβο του απέναντί του και να τον αποδεχθεί: ''Ο άνθρωπος δεν πρέπει να φοβάται το θάνατο αλλά το να μην ξεκινά να ζει''. Μόνο τότε θα μπορέσει να ζήσει στο παρόν, ελέυθερος από τα άγχη του για το παρελθόν και το μέλλον, και τις καθημερινές έγνοιες του.

''He who fears death either fears the loss of sensation or a different kind of sensation. But if thou shalt have no sensation, neither wilt thou feel any harm; and if thou shalt acquire another kind of sensation, thou wilt be a different kind of living being and thou wilt not cease to live''

''Death is a release from the impressions of the senses, and from desires that make us their puppets, and from the vagaries of the mind, and from the hard service of the flesh''



Δωράκι