Διάλογος ανάμεσα σε έναν ιερωμένο και έναν ετοιμοθάνατο

ΙΕΡΩΜ. - Μπροστά σε αυτή τη μοιραία στιγμή όπου το πέπλο της ψευδαίσθησης σχίζεται μονάχα για να παραδώσει στον πλανημένο την ωμή εικόνα τω σφαλμάτων και των διαστροφών του, εσείς τέκνο μου, διόλου δεν μετανιώνετε για τις πολλαπλές ελευθεριότητες στις οποίες σας εξώθησαν η ανθρώπινη ευπάθεια και η αδυναμία?
ΕΤΟΙΜ. - Φίλε μου, ναι, μετανιώνω.
ΙΕΡΩΜ. - Εκμεταλλευτείτε τότε τούτες τις ευμενείς τύψεις, ώστε να λάβετε από τον ουρανό, στο λίγο χρόνο που σας απομένει, συνολκή άφεση αμαρτιών [...]
ΕΤΟΙΜ. - Όσο με κατάλαβες εσύ, άλλο τόσο σε καταλαβαίνω κι εγώ
ΙΕΡΩΜ. - Μα τί?
ΕΤΟΙΜ. - Σου είπα ότι μετανιώνω.
ΙΕΡΩΜ. - Το άκουσα.
ΕΤΟΙΜ. - Ναι, αλλά δεν το κατάλαβες
ΙΕΡΩΜ. - Και σαν τί ερμηνεία...
ΕΤΟΙΜ. - Αυτήν εδώ... Η φύση με γέννησε με ζωηρές ορέξεις και πάθη ισχυρότατα. Ήρθα στον κόσμο μόνο και μόνο για να παραδοθώ σε αυτά και να τα ικανοποιήσω [...] Μετανιώνω λοιπόν που δεν αναγνώρισα όσο θα έπρεπε την παντοδυναμία της, και οι μοναδικές μου τύψεις σχετίζονται με την πενιχρή, εκ μέρους μου, χρήση των δυνατοτήτων [...] με τις οποίες με προίκισε για να την υπηρετήσω. Κάποιες φορές της αντιστάθηκα και μετανιώνω [...]
ΙΕΡΩΜ. - Που σας παρασύρουν τα λάθη σας, που σας οδηγούν οι σοφιστείες σας! [...] Δεν βλέπετε ότι οι ατυχείς αυτές κλίσεις που σας έβγαλαν από τον ίσιο δρόμο είναι αποτελέσματα της διεφθαρμένης αυτής φύσης στην οποία εσείς προσδίδετε την παντοδυναμία.
ΕΤΟΙΜ. - Φίλε μου, η διαλεκτική σου είναι εξίσου φαύλη με το πνεύμα σου. Θα ήθελα να συλλογίζεσαι πιο ορθά, ειδάλλως άφησέ με να πεθάνω εν ειρήνη [...]
-----------------------------------------------------------------------------
ΙΕΡΩΜ. - Δεν πιστεύετε λοιπόν διόλου στο Θεό?
ΕΤΟΙΜ. - Όχι. Και για έναν απλούστατο λόγο: διότι είναι εντελώς αδύνατο να πιστέψει κανείς σε ο,τι δεν κατανοεί [...] Με δυο λόγια, ό,τι ξεπερνά τα όρια του ανθρώπινου νου είναι ή χιμαιρικό ή ανώφελο. Αφού λοιπόν ο θεός σου δεν μπορεί παρά να είναι ή το ένα ή το άλλο, στην πρώτη περίπτωση θα ήμουν τρελός να πιστέψω και στη δεύτερη ανόητος [...] Απόδειξέ μου ότι η φύση δεν είναι αυτάρκης και θα σου επιτρέψω να της προσδώσεις ένα δημιουργό [...]
-----------------------------------------------------------------------------
ΙΕΡΩΜ. - Μα επιτέλους δεν μπορεί να μην δέχεστε ότι υπάρχει κάτι μετά από αυτή τη ζωή! Είναι αδύνατο να μην ενδιαφέρθηκε ποτέ το πνεύμα σας να διαπεράσει τα πυκνά σκοτάδια της τύχης που μας περιμένει. Και ποιό σύστημα θα μπορούσε να το ικανοποιήσει καλύτερα εκτός από μία πληθώρα τιμωριών για όποιον ζει άτιμα και από μία αιωνιότητα ανταμοιβών για όποιον ζει έντιμα?
ΕΤΟΙΜ. - Ποιά τύχη φίλε μου? Για το κενό μιλάμε, βέβαια [...] Τα υπόλοιπα είναι αποκυήματα της υπεροψίας, μόνο αυτό ανήκει στη λογική [...] Τίποτε δεν αφανίζεται φίλε μου, τίποτε δεν καταστρέφεται στον κόσμο. Σήμερα άνθρωπος, αύριο σκουλήκι, μεθαύριο μύγα, όλα αυτά δεν είναι ζωή? Και γιατί θέλεις να ανταμειφθώ για αρετές που δεν τις άξιζα ποτέ, ή να τιμωρηθώ για εγκλήματα που δεν τα έχω διαπράξει? [...]
------------------------------------------------------------------------------
ΕΤΟΙΜ. - Νιώθω όμως ότι αποδυναμώνομαι, κληρικέ. Άφησε τις προκαταλήψεις σου, γίνε άντρας, γίνε ανθρώπινος, δίχως φόβο και προσδοκία [...] Απαρνήσου την ιδέα ενός άλλου κόσμου, δεν υπάρχει. Μην απαρνηθείς όμως την απόλαυση της ευτυχίας και την υλοποίησή της [...] Φίλε μου, η ηδονή υπήρξε πάντοτε το πολυτιμότερο αγαθό μου. Σε όλη μου τη ζωή της άναβα καντήλι, τώρα θέλω εγώ να σβήσω στα χέρια της: το τέλος μου πλησιάζει, έξι γυναίκες ωραιότερες και από το φως της μέρας βρίσκονται στο διπλανό δωμάτιο [...] πάρε το μερίδιό σου, προσπάθησε, όπως κι εγώ, να ξεχάσεις στα στήθη τους όλες τις μάταιες σοφιστείες της προκατάληψης και όλα τα ανόητα λάθη της υποκρισίας.

Σημείωση: Ο ετοιμοθάνατος χτύπησε το κουδουνάκι, οι γυναίκες μπήκαν και ο κληρικός έγινε στην αγκαλιά τους ένας άνθρωπος διεφθαρμένος από τη φύση, καθώς δεν κατόρθωσε να εξηγήσει τί σήμαινε φύση διεφθαρμένη.

Αποσπάσματα από το Διάλογος ανάμεσα σε έναν ιερωμένο και έναν ετοιμοθάνατο (1782) του Marquis de Sade.